آیت‌الله شاه‌آبادی از عارفان نامداری است که در جمع ظاهر و باطن به‌نیکویی درخشیده است. بی‌شک شناخت صحیح ویژگی‌ها و اصول موجود در مکتب و سیرۀ عرفانی ایشان، کمک شایانی به محققان حوزۀ اندیشۀ این عارف کامل می‌نماید. از ایشان دو کتاب «شذرات المعارف» و «رشحات البحار» به یادگار مانده است که در این مقاله به بررسی اجمالی این دو کتاب پرداخته شده است.
شذره‌نويسی در تاريخ تمدن اسلامی امری عام و فراگير بوده است و بسياری از علما و انديشمندان مختلف در حوزه‌های تخصصی يا مورد علاقه خود، آثار و تصنيفاتی را فراهم می‌كردند و آن را تحت عنوان «شذره» يا ساير مشتقات اين كلمه در اختيار خوانندگان قرار می‌دادند.
علاوه بر آثاری که در زمان حیات آیت‌الله شاه‌آبادی و پس از آن از ایشان منتشر شده، آثاری نیز به صورت خطی بر جای مانده است. این نسخه‌های خطی که تعدادی از آنها در چند سال اخیر به دست آمده گستردگی ابعاد علمی ایشان را بهتر نشان می‌دهد. نکته دیگر آن است که ایشان گاه به استنساخ کتابهای دیگران می‌پرداختند. به این ترتیب بخشی از این دست‌نوشته‌ها به استنساخ‌های ایشان بازمی‌گردد. در نهایت تعدادی از این آثار به قلم ایشان بوده اما انتساب آنها به آیت‌الله شاه‌آبادی قطعی نیست و احتمال استنساخ بودن آنها می‌رود.[۱]
از مرحوم آیت‌الله شاه‌آبادی (قدس سره) آثار متعددی به جا مانده است که البته برخی از آنها هنوز به زیور چاپ آراسته نشده است. این روزها در قم برخی دست‌نوشته‌ها و آثاری از ایشان یافت شده است که گروهی از فضلا در حال بررسی و کار بر روی آنها هستند. همچنین آثاری نیز پیرامون شخصیت عرفانی، فلسفی ایشان نگاشته شده است.کتابهای «شذرات المعارف»، «رشحات البحار»، رساله عملیه ایشان با نام «مفتاح السعاده»، حاشیه فقهی ایشان بر کتاب «نجاة العباد» کتبی است که به به قلم ایشان نگاشته شده و در زمان حیات ایشان نیز چاپ شده است.
یکی از آثار ارزشمند آیت‌الله‌العظمی میرزا محمدعلی شاه‌آبادی، کتاب شذرات المعارف است که به فارسی نگاشته شده و اوّلین بار در زمان حیات مؤلف عالی‌قدر آن، در اردیبهشت ۱۳۲۵ش به چاپ رسیده است. به نظر می‌رسد انگیزۀ تألیف آن، بیان سلسله معارفی بوده است که با توجّه به آسیب‌ها و مشکلات و آفاتی که مسلمانان به آن مبتلا شده بودند، راهکارهای عملی و سیاست‌های اصلاحی را در زمینۀ عِدّه و عُدّه، مبتنی بر حقایق عمیق و گستردۀ اسلام به مسلمانان نشان دهد.
دیدگاههای اخیر