تدوین شذرات المعارف

کتاب شذرات‌المعارفی که از آیت‌الله شاه‌آبادی بر جای مانده است و مربوط به این دوره (دوره سوم اقامت آیت‌الله در تهران) است، مطالب بسیار ارزشمندی را دربردارد. شذرات جمع شذره به معنی قطعه مروارید است و شاید شذرات المعارف را بخواهیم ترجمه کنیم گوهرهای درخشان اعتقادی می‌شود. این کتاب البته به زبان فارسی نوشته شده است، برخلاف کتاب شریفه رشحات البحار از آیت‌الله شاه‌آبادی که به عربی تألیف و نگارش شده. شذرات المعارف به فارسی و قابل استفاده و قابل فهم برای عموم است.

این کتاب قبلاً چاپ شده ولی چاپ‌های قبلی آن ضعیف و ناقص و مخدوش است. ما با جمعی از محققان توفیق پیدا کردیم در مدت چند سال با مطالعه دست‌خط‌ها و دست‌نوشته‌های متعددی که از خود مؤلف بزرگوار آیت‌الله‌العظمی محمد‌علی شاه‌آبادی در دسترس است، این کتاب را تنقیه کنیم و مجدداً آن را به چاپ برسانیم. کتاب چاپ شده مشتمل بر شش شذره است که البته علاوه بر شش شذره ملحقاتی نیز دارد.

همان‌طور که عرض کردم، شذرات المعارف یعنی معارفی که از آن‌ها تعبیر می‌شود به قطعه مروارید یا به یک گوهر درخشان. مجموعاً کتاب شذرات المعارف 219 معرفه دربردارد. هر کدام از معارف، دنیایی از آموزه‌های دینی و معرفتی اسلام است. شذره اول یا فصل اول مباحث مربوط به حکومت اسلامی است که به آن اشاره شده است. از این شذره اول به جزوه مرام الاسلام هم تعبیر شده است.

ایشان یک بار شذره اول را تحت عنوان مرام الاسلام به عنوان یک جزوه منتشر کرده بودند. در این مرام الاسلام و در فصل اول، ابتدا شروع می‌کنند اسباب ممرضه مسلمین، یعنی علل پیدایش بیماری‌ها در جامعه اسلامی، چهار چیز را به عنوان علت‌های اصلی وجود بیماری‌های مختلف و مفاسد مختلف در جامعه اسلامی بیان می‌فرماید: یکی غرور مسلمین است، یکی یأس است، سوم افتراق و چهارم نداشتن بیت‌المال این‌ها را به‌تفصیل صحبت می‌کنند و بعد هم تحت عنوان ناحیه مقدسه اسلام، ایده تشکیل ناحیه مقدس اسلام را در این شذره مطرح می‌کنند.

راوی: حجت‌الاسلام سعید شاه‌آبادی